سایت معماری

ليكا چيست؟

مقدمه:

ليکا دانه هاي مدور و سبک رس منبسط شده اي است که در کوره هاي گردان و در حرارت حدود 1200 درجه سانتي گراد توليد مي شود. اين دانه ها در حال حاضر در بيش از 30 کشور جهان با نامهاي تجاري گوناگون توليد و عرضه مي گردند.

دانه هاي ليکا به شکل تقريبا مدور با سطحي زبر و ناهموار است. قشر ميکروسکپي خارجي آن داراي خلل و فرج ريز و قهوه اي رنگ و داخل دانه ها به شکل بافت سلولي و به رنگ سياه است.

 ليكا چيست؟

واژه ليکااز عبارت:
 Ligth Expanded Clay  Aggregate
)دانه رس منبسط شده(
گرفته شده است. درروش توليد اين دانه ها ابتدا خاک رس به عنوان ماده اوليه سبکدانه ازمعادن خاک رس به واحد فرآوری کارخانه حمل شده، بعد از نمونه گيری و کنترل دقيق مواد شيميايی و حصول اطمينان از نداشتن مواد شيميايی و آهکی بعد از آبدهی به صورت گل رس واردکوره گردان می شوند. وقتی گل رس دردرجه حرارتی حدود 1200 درجه سانتی گــراد قـــرار می گيرد، گاز های ايجاد شده دانه ها را منبسط مي کند و هزاران سلول هوای ريز درون آنها تشکيل می شوند. با سرد شدن مصالح، حبابهای هوا به صورت فضاهای منفک باقی مانده و سطح آنها سخت می شود.

دانه های ليکا دارای شکل تقريبا" گرد و سطح زبر وناهموارند. رويه ميکروسکوپی خارجی دانه ها دارای خلل و فرج ريز و قهوه ای رنگ است .

 بخش داخلي دانه ها دارای بافت سلولی سياه رنگ است. بعد از مرحله توليد، محصولات به صورت دانه بندی مخلوط 25-0 ميلي متر وارد ســرند شده وبه سه رده دانـه بنـدی 4 - 0، 10- 4 و 25- 10 ميلی متر تفکيک مي شوند. 

               جدول كاربردهاى ليكا بر حسب اندازه دانه ها

تاريخچه ليكا

سبكدانه هاي طبيعي از سال هاي دور مورد توجه بشر بوده اند. حتي 273 سال قبل از ميلاد در روم باستان

از فاصله 40 كيلومتري به بندر Cosa در غرب ايتاليا حمل و در بندر سازي استفاده شده است .روميان در

احداث معبد پانتئون و ورزشگاه کلوزيوم از نوعي سبدانه استفاده کردند.در قرن ششم در ساخت اوليه

كليساي صوفياي استانبول نيز سبكدانه بكار رفته است. در قرن دوم پس از ميلاد، مهندسين رومي سبكدانه

پوميسي را در ساختمان پانتئون روم بكار برده اند. پس از گذشت 1000 سال، سبكدانه در ساختماني در

واتيكان بكار رفت.

کاربرد بتن سبکدانه پس از توليد سبکدانه هاي مصنوعي و فراوري شده در اوايل قرن بيستم وارد مرحله جديدي شد.در حدود سال 1917، هايدي در كانزا س ايالات متحده، روش توليد صنعتي رس منبسط شده را با استفاده از كوره استوانه اي چرخان ابداع نمود. اين فرآورده هايديت نام گرفت. بدليل امکان فر آوري در توليد، اين محصول داراي ويژگيهاي منحصر بفرد بوده و مورد استقبال فراواني قرار گرفت. اين سبكدانه مصنوعي در هنگام جنگ جهاني اول به دليل محدوديت دسترسي به ورق فولادي براي ساخت كشتي بكار گرفته شد. در سال هاي 50 و 60 ميلادي ساختمان ها و پل هاي زيادي  با بتن سبك  در دنيا ساخته شد. در اين مدت بيش از 150 پل و ساختمان در ايالات متحده و كانادا با اين نوع بتن، مورد بهره برداري قرار گرفت. بزرگترين بناي بتن سبكدانه، ساختمان اداري 52 طبقه با ارتفاع 215 متر در هوستون تكزاس مي باشد. در ايران پس از آگاهي از مزاياي توليد سبکدانه در کشور واحد توليد ليکا توسط بخش خصوصي در سال 1358 راه اندازي گشت . محصولات اين شرکت کاربردهاي زيادي داشته و داراي تاثير بسزايي در سبکسازي و عايق سازي ابنيه مي باشند. امروزه سبكدانه هاي مصنوعي به ويژه ليكا در كشورهاي مختلف با نام هاي تجاري گوناگون توليد مي گردد.

ليكاي ايران:

شرکت ليکا ايران از سال 1352 با مديريت بخش خصوصی آغاز به کار نموده است. بهره برداری از واحد اول کارخانه ليکا به سال 1357 بازمی گردد، اماتوليدانبوه فرآورده درسال 1360 آغاز شد. توليد اين دانه ها تحت امتياز ليکای بين المللی انجام می شود. در حال حاضر اين کارخانه دارای 2 واحد توليد سبکدانه مجموعا" با ظرفيت اسمی 000ر300 متر مکعب در سال و سه بخش توليد بلوک سبک با ظرفيت اسمی مجموع 000ر000ر8 قطعه در سال می باشد. اين کارخانه دارای بخش های R&D و آزمايشگاه ويژه کنترل کيفيت است.

طرح توسعه شرکت ليکا جهت احداث واحد دوم توليد سبکدانه ليکا در شهريور ماه سال 1382 آغاز و پس از دو سال تلاش شبانه روزی متخصصين ايرانی در دي ماه سال 1384 به بهره برداری رسيده است.اکنون شرکت ليکا ايران بزرگترين واحد توليد کننده ليکا در آسيای ميانه و شرق آسيا می باشد.شرکت ليکا داراي نظام مديريت ISO9001-2000، استاندارد ملي ايران، تاييديه شرکت بهينه سازي سوخت وگواهينامه فني محصول از مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن مي باشد.

استفاده از بلوک های ليکا در پوسته خارجی ساختمان ضمن صرفه جويی اقتصادی و کاهش وزن مرده ساختمان در راستای الزامات مبحث 19 مقررات ملی ساختمان سبب صرفه جويی قابل توجه انرژی در ساختمان می شود.

 كشورهاي توليد كننده:

فرآورده های حاصل از انبساط خاک رس وشيل در بيش از 20 کشور جهان و با نام های تجاری گوناگون توليد می شوند. نام برخی از کشور های داری اين صنعت و نام تجاری فرآورده های آنها به شرح زير است:

* دانمارک ، نروژ، سوئيس، سوئد، آلمان، فنلاند، چين، پرتغال، انگستان و
 ايران با نام leca

 
* روسيه ،چک ، لهستان ، اسلواکي با نام keramzite

 
* افريقاي جنوبي با نام Aglite

* فرانسه با نام Argex

* ايتاليا با نام Laterlite
 
* اسپانيا با نام Liapour

                                     روش توليد:

1) مــاده اولــيه

ماده اوليه ليكا نوعي رس صنعتي مي باشد كه ايليت يا مونت موريونيت نام دارد. تركيب

شيميايي بخصوص ايــن ماده فقط درنواحي محدودي يافت مي شود. اولين معدن شناخته

شده درروستاي كوشــكك ســاوه مي باشدكه مطالعات معدني و آزمايشگاهي آن توسط

اروپاييان انجام گرفت وماده اوليه فعاليت كارخانه راتامين نمود. دردهه دوم فعاليت كارخانه كليه مطالعات از اكتشاف تا بهره برداري توسط كارشناسان ايراني شركت ليكا انجام گرفت . در اين راستا منطقه وسيعي در شعاع يکصد کيلومتري کارخانه از طريق تصاوير ماهواره اي(Remote Sensing ) مورد مطالعه قرار گرفت. از اين معادن جهت تامين مواد اوليه ، بهره برداري مي شود.ماده اوليه پس از اكتشاف، باطله برداري شده وسپس درهرمرحله از بهره برداريآزمايش انبساط پذيري ازسطح وعمق انجام گرفته و در صورت مثبت بودن نتايج آزمايش، ماده اوليه دپو و به كارخانه حمل

   مي گردد.

2) فـرآوري اوليه

آماده سازي خاك را فرآوري اوليه مي گويند. خاك ازطريق جعبه تغذيه وارد خط توليد مي شود. خاك وارد شده توزين مي گردد وباعبورازدروازه مغناطيسي وارد آسياب ( Adge mill ) مي شود درآنجا خاك همراه با آب مورد نياز له شده واز صفحه مشبكي با روزنه هاي 18 ميلي مترعبور مي كند. گل عبور داده شده وارد مخلوط كن مي گردد و درآنجا به وسيله دو محورچرخ گوشتي ورز داده مي شود تا گل به حالت پلاستيك درآيد. سپس گل ورز داده شده ازآسياب غلطكي با مجراي 2 ميلي مترعبور مي كند تاكاملا" حالت يكنواخت پيداكند. گل يكنواخت شده به كوره خشك كن هدايت مي شود

3)فـــرآوري

كوره خشك كن به طول 35 متروحركت 5/1 تا 2 دور دردقيقه داراي ساختمان داخلي بخصوصي است . اين ساختمان باعث مي شود تاگل درمعرض هواي گرم قرارگرفته, خشك وريز شود.نهايتا" به گندوله هاي ريزي تبديل مي شود. حرارت كوره خشك كن درابتدا 150 تا 200 درجه سانتي گراد است ودرانتهابه 550 تا 600 درجه سانتي گراد مي رسد. گندوله هاي آماده شده به كوره پخت مي ريزد. كـوره پخـت به طول 22مترو قطـر 4/3 مترقادراست تا 6 دور دردقيقه دوران نمايد. منحنــي حرارتي كــوره پخت از 600 تا 1200 درجه كشيده مي شود وگندوله ها دراين حرارت منبسط شده وبه دانه هايي از1 تا 20 ميلي مترسبك ومتخلخل تبديل مي شوند.دانه هاي سبک توليد شده به داخل خنک کن هاي ماهوارهاي هدايت شده و از آنجا بر روي نوارهاي خروجي ريخته شده و در محوطه آزاد ديو مي شوند

 4) دانــه بنـــدي

 بدليل آنکه هر کاربردي نياز به دانه بندي مخصوصي مي باشد ، لذا سبکدانه هاي توليدي باعبور ازسرند به سه سايز مختلف 4-0 ميلي متر, 10-4 ميلي متر، 25-10 ميلي مترتقسيم مي شود ودانه هاي مجزا شده براي كاربردهاي مختلف مورد استفاده قرارمي گيرد.

5) توليـــد بلـــوك

كارخانه ليكا داراي سه خط توليد بلوك سبك مي باشد كه يك خط همراه با كارخانه ليكا درسال 1357 نصب شده است ودو خط ديگر درسال هاي اخير وبخشي از طرح توسعه شركت ليكا مي باشد.درخطوط توليد بلوك كارخانه ليكا انواع مختلف بلوك سبك توليد وبه بازار عرضه مي گردد.

شخصات فني سبكدانه:

* وزن کم

وزن مخصوص دانه های ليکا Kg/m³ 330-430 و وزن مخصوص بتن ليکا در حالت متراکم

kg/m³ 950 درحالت غير متراکم Kg/m³ 700 می باشد. وزن کم دانه به دليل فضای خالی داخل دانه ها

است که برحسب دانه بندی بين 73 تا 88 درصد فضای کل را اشغال می کند.

* عايق حرارتي

براساس آزمايشات مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن، ضريب هدايت حرراتی دانه های ليکا

0.09-0.101مي w/mc باشد. تخلخل بالای دانه های ليکا سبب قابليت رسانايی حرارتی ناچيز اين دانه ها

می گردد. مقادير رسانايی حرارتی برای دانه های بزرگتر کاهش می يابد. براساس نتايج همين مرکز، بتن

سبک ليکا دارای ضريب هدايت حرارتی 0.208 w/mc می باشد. مصالح عايق، ميزان مصرف سوخت و

الکتريسيته و در نتيجه هزينه های جاری ساختمان را به شدت کاهش می دهد.

* عايق صوتي

مصالح جاذب سروصدا قادرند امواج صوتی را که با سطح برخورد می کنند به گونه ای جذب نمايند که تنها

کمتر از 50 درصد آنها بازتاب گردد. وجود حفره ها و اندازه و عمق آنها در دانه های ليکا سبب می گردد تا

اثر صوت به دليل ايجاد اصطکاک مستهلک گردد.

* تراکم ناپذيري

دانه های ليکا در مقابل فشار مکانيکی دائمی و يا بارگذاری مکرر فشرده نمی شوندو نسبت درصد هوای

موجود ثابت می ماند.

* جذب آب  

وجـود منافذ درونی بسته، ساختمان سلولی بخصوص و وجود لايه روکـش باعث کاهش چشمگيـرميزان جـذب آب دانه های ليکا نسبت به سايرسبکدانه هامی شود. جذب آب دانه های ليکا حداکثر به 18% حجم
آن محدود می باشد.

* واکنش ناپذيري

دانه هاي ليکا با PH حدود 7، تقريباّ خنثي بوده و فاقد هرگونه مواد معدني واکنش پذير مي باشند.بنابراين

باعث هيچ نوع خورندگي و پوسيدگي ساير اجزاء نمي شوند.

* مقاوم در برابر آتش

دانه هاي ليکا در دماي نزديک به 1200 درجه سانتي گراد توليد مي گردند.در واقع اين دانه ها مي توانند شوک حرارتي تا دماي 1100 درجه سانتي گراد را تحمل نمايند.همچنين فرآورده اي ليکا به وي‍‍ژه اجزاي بتني ساخته شده با اين دانه ها مقاومت خوبي در برابر آتش دارند.ميزان مقاومت به مقدار جرم ديوار بستگي دارد.

* عمر مفيد 

عمر مفيد دانه هاي ليکا بيش از 100 سال،و چندين برابر پوکه هاي معدني مي باشد.

   بلوك ليكا:

بلوک های سبک ليکا از مهمترين فر آورده های ليکا در ايران است .اين بلوک ها از مخلوط سبک دانه با سيمان و آب به دست می آيد. يراي حفظ سبکي اين قطعات،ريزدانه طبيعي از بتن حذف شده و محصول نهايي داراي تخلخل بالاتري نسبت به بتن نيمه سبک مي شود. وزن فضايي بلوک هاي بتني دانه سبک اغلب کمتر از 1100 کيلو گرم بر متر مکعب است .مقاومت اين بلوک ها حداقل 30 کيلو گرم بر سانتي متر مربع است و در صورت نياز ، با طرح اختلاط مناسب مي توان به مقاومت هايي تا 100 کيلو گرم سانتي متر مربع نيز رسيد .بلوک ليکا در دو شکل تو پر و تو خالي براي کاربرد در ديوار و سقف توليد مي گردد. ضخامت جداره بلوکهاي تو خالي براي بهره گيري بيشتر از وي‍‍ژگيهاي عايق کاري آنها بيش از بلوک هاي سيماني معمولي است،که اين افزايش به خاطر وزن بسيار کم بتن مصرفي اثر چنداني بر وزن نهايي بلوک ندارد.بلوک هاي سبک ليکا در انواع مختلف ديوارهاي پيراموني وتيغه اي توليد شده و داراي کاربرد هاي گسترده اي در انواع ديوارهاي پوشش خارجي ،جدا کننده، نما ،دو جداره ،عايق ،ضد آتش و نيز سقف هاي سبک بتني مي باشند.

ويژگيهاي بلوک ليکا

بلوکهاي ليکا توليد شده از بتن سبکدانه ليکا با توجه به ساختار داراي ويژگيهاي منحصر بفردي مي باشد .اين خصوصيات باعث گسترش استفاده ليکا در بخش ساختمان شده است. بعضي از ويژگيهاي مهم بلوک ليکا به شرح ذيل مي باشند:

-1وزن کم بلوکهاي ليکا باعث کاهش وزن بار مرده ساختمان و نيروي موثر زلزله شده و نيز زمان و هزينه اجراي کار را تقليل مي دهد.

-2بر اساس آزمايشات مرکز تحقيقات ساختمان و مسکن بتن

سبکدانه ليکا

داراي ضريب هدايت حرارتي

w/mc 0.2

مي باشد. بلوک ليکا ، ساخته شده از بتن ليکا ، لايه عايق حرارتي مناسبي را براي ديوارها به ارمغان مي آورد.

استفاده از بلوک ليکا در عايقکاري ديوارهاي پيراموني ، مورد تاييد سازمان بهينه سازي سازمان بهينه سازي

مصرف سوخت کشور قرار گرفته و بدون استفاده از هر گونه عايق ديگري، ديوار چيده شده با بلوک ليکا بعنوان

ديوار عايق همگن محسوب مي شود و الزامات مبحث 19 مقررات ملي ساختمان را تامين مي نمايد.

 -3 ويژگيهاي سطح بلوک و خواص دانه هاي ليکا باعث جذب صوت مي گردد. بر اساس نتايج تحقيقات مرکز        ساختمان و مسکن ، ميزان افت صدا در دبوار ساخته شده از بلوک ليکا به ضخامت 15 سانتي متر db